Auguszta, Bertold2024. március 29., péntek
Föld

Instabillá vált egy alaszkai hegyoldal – ez cunami-veszélyt jelent

National Geographic Magyarország

Az Alaszka déli részén lévő Barry-gleccsert övező hegyoldal az elmúlt évek alatt rendkívül instabillá vált, és félő, hogy hamarosan a lábánál fekvő fjordba csúszik.

Forrás: USGS

A hegyoldalról készült felvételeket elemzett egy amerikai, kanadai és német kutatókból álló csoport, a felvételek 2009-2015 közötti időszakban a szóban forgó hegyoldal jelentős elmozdulását mutatták. A kutatócsoport, amelynek tagjai a klímaváltozás, a földcsuszamlások és a cunamik szakértői, közösen megfogalmaztak egy figyelemfelkeltő ismertetést a közeli jövőben várható vészhelyzetről, melyet az Alaszka szövetségi állam természeti erőforrásokért felelős hivatala tett közzé.

Számtalan példát láthattunk az elmúlt években a sarkvidéken, akár Grönlandon, akár Alaszkában, nagy valószínűséggel egyedül a klímaváltozáshoz köthető eredetű hegyomlások, csuszamlások, s ezek hatására kialakult cunamik eseteire. A felmelegedés miatt sok helyen a korábban fagyott talaj megolvad, a jég által összetartott sziklák és talaj elveszítik a kohéziót, és akár spontán módon, akár egy földrengés hatására beindul a csuszamlás. 2017. nyarán egy ilyen omlás keltette cunami Grönlandon halálos áldozatokat is követelt, amikor egy inuit falut mosott el.

A Barry-gleccser az elmúlt időszakban a felmelegedés miatt jelentősen visszahúzódott, s a korábban az általa alátámasztott hegyoldal megroggyant. A kutatók a probléma felfedezésekor jóval korábbi (1910 és 1957) felvételeket is kerítettek a helyszínről, s ezekből kiderült, hogy már 1957-ben észrevehető jelei voltak a lejtő elmozdulásának. 2009 és 2015 között ez a mozgás felgyorsult, ami arra utal, hogy a hegyoldal egyre instabilabbá vált. Ez egybeesik a gleccser visszahúzódásával, ekkor a lejtő a mérések alapján 185 métert csúszott lefelé, egyelőre még lassan.

A Barry-gleccser feletti hegyoldal bő száz év alatti változása, az alsó képeken feketével kiemelve a megindult lejtő.
Forrás: Barry Arm Landslide Group

 

A jelenlegi radaros mérések alapján továbbra is mozog az egész lejtő, most azonban lassan. Ez viszont nem jelenti azt, hogy megállt, és nincs veszély, bármikor beindulhat a teljes lejtőomlás, ennek a pontos idejét megjósolni nem lehet, viszont lehet kiépíteni a helyszínre mérőhálózatot, ami figyelmeztetést adhat.

Ha a hegyoldal megindul, akkor nemcsak a közvetlen alatta lévő két fjordban, hanem a nagyobb Prince William Sound öblében is jelentős cunami várható. (A Prince William Sound és a cunami neve egybeforrt fogalmak, az 1964-es óriási földrengést követően ugyanis innen indult ki az a cunami, amely aztán a Csendes-óceán jelentős területén okozott károkat, Alaszka fjordjai közt előfordult 27 és 67 méter magasra kifutó cunamihullám is.) Számos olyan fjord ismert Alaszkában, ahol a gleccserek visszahúzódását instabillá vált lejtők csuszamlásai kísérték, egy 400 éve visszahúzódott esetén az elmúlt 250 évben összesen 5 lejtőomlás következett be az alátámasztás nélkül maradt meredek hegyoldalakon. A jelenség tehát kimondottan jellemző a tájra, és a felmelegedéssel sokkal gyakoribbá is válik majd.

Sötétpiros a lejtőomlás helye, mályvapiros a legnagyobb cunami várható helye, világos mályvaszín pedig a még mindig, de helyi adottságoktól függő fokban veszélyeztetett helyszín. Az egész terület igen kedvelt a turisták körében.
Forrás: Barry Arm Landslide Group

 

A térség gazdag természeti kincsekben, kedvelt kiránduló-és horgász-hely, ahol egyidejűleg, főként nyáron, sok száz ember tartózkodik a partok közelében. Ha egy lejtőomlás miatt cunami következne be, itt nagyon sok halálos áldozattal lehetne számolni.

Alaszka állam komolyan veszi a veszélyhelyzetet, bár nincs könnyű dolga a járvány miatt, igyekszik mielőbb összehangolni az intézmények munkáját, és elősegíteni a helyszíni megfigyelő hálózat (pl. GPS érzékelő a lejtő mozgásra, szeizmográf, amely a kisebb sziklaomlásokat is észleli és figyelmeztet) mielőbbi kiépítését. Az alaszkai cunamiriasztó hálózatot viszont az óceán felől érkező hullámokra tervezték, ebben is szükség lenne arra, főként a hasonló helyzetek gyakoribbá válása miatt, hogy a különböző öblökből induló cunamik esetén is riasszon a rendszer.

Véget ért egy klímamérnöki kísérlet

Véget ért egy klímamérnöki kísérlet

Úgy döntöttek, befejezik a Harvard Egyetem kis léptékű klímamérnöki kísérleteinek sorozatát, a SCoPEx-et.

Hogyan nőhetett ekkorára a Denali?

Hogyan nőhetett ekkorára a Denali?

Észak-Amerika legmagasabb hegycsúcsa 6190 méteres tengerszint feletti magasságú, és több mint 2700 méterrel nyúlik a környezete fölé.

A világ legdélebbi postahivatala

A világ legdélebbi postahivatala

A postát egy alapítvány üzemelteti, a közvetlen szomszédok pedig elegáns frakkot hordva csúszkálnak a hóban.

Kína nem beszél, csak halad

Kína nem beszél, csak halad

A kínai űripar hatalmas lépésekkel halad előre, nemrégiben indították el a Hold körül kiépülő kommunikációs átjátszó műholdrendszer új tagját.

Még több holdrengés

Még több holdrengés

1969-1977 között mintegy 13 ezer holdrengésről készítettek méréseket a Holdon elhelyezett szeizmométerek, legalábbis eddig így tudtuk.

National Geographic 2024. márciusi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

18 780 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket