Gedeon, Johanna2024. március 28., csütörtök
Kultúra

A Habsburgok felemelkedése, Rudolf császárra választása

National Geographic Magyarország

730 évvel ezelőtt, 1273. október elsején véget ért a Német-Római Császárságban az Interregnum, vagyis az uralkodó nélküli időszak. Ekkor választották meg császárnak ugyanis az addig jelentéktelen birtokost, Habsburg Rudolfot.

A német birodalmat sújtó feudális anarchia, az egymással ütköző érdekcsoportok lélek- és emberölő küzdelme ahhoz vezetett, hogy mindenki inkább a kompromisszumot, és nem a konfliktust kezdte keresni. Így esett a választás egy addig mit sem számító kisebb birtokosra, a sváb grófra, Habsburg Rudolfra.

Ausztria, a hatalmi bázis

A frankfurti, október elsejei választással sokan úgy gondolták, hogy Rudolf gyenge hátterével képtelen lesz megszilárdítani uralmát, addig is azonban a „zavarosban halászók” tovább építgethetik magánbirodalmaikat. Ezek a várakozások azonban évszázados távlatokban csak részben valósultak meg. Igaz ugyan, hogy Németország sohasem lett a császárság időszakában teljesen egységes állam, a Habsburgok azonban remekül kihasználták a náluk nagyobb erők kompromisszumait. A birodalom délkeleti felében megvetették a lábukat, és Ausztriában örökös főhercegi tartományokat szereztek maguknak.

Ehhez is az első lépést Rudolf tette meg: 1278-ban megütközött a nagyhatalmú Premysl Ottokárral, cseh királlyal. A morvamezei (dürnkruti) csatában a Habsburg győzött, Ottokár pedig életét vesztette. Ezzel Rudolf rátehette a kezét a korábbi határgrófságokra, amelyek addig a cseh király birtokait képezték, az addigi Ostmarkból alakuló Österreich, „a keleti birodalom” hamarosan Európa-szerte ismertté vált, Ausztria néven.

A Habsburgok hatalmi bázisának kiépítésében döntő szerepet játszott egy magyar király, IV. (Kun) László, aki a morvamezei csatában Rudolfot támogatta. A magyar király nem is tehetett másként, minthogy vele szemben Ottokár egy trónkövetelőt léptetett fel. A Premysl-dinasztiát letörő Habsburg-magyar szövetség így tehát egy új hatalmi centrum kialakítását tette lehetővé a XIII. század közepén a régióban.

Házassági sikerek

Ez a hatalmi centrum hamarosan Bécsben fejlődött ki. A Habsburgok átmenetileg elvesztették ugyan a német császári posztot, de Ausztriában egyre szilárdabban vetették meg a lábukat. Később szinte megszakítás nélkül ők álltak a Német-Római Birodalom élén, sőt, zseniális házasodási politikájuk révén számtalan tartományt és királyságot szereztek. Ezen házasodási politika részeként jutottak a magyar, a cseh és a spanyol királyi trónra, így vetették meg a lábukat Németalföldön, Itáliában. Persze háborúkat is folytattak 730 éves történetük alatt. A harctéren azonban kevesebb dicsőséget szereztek, bár például a spanyol örökösödési háborúban Franciaország legyőzői között szerepeltek és Magyarország török alóli felszabadításában is ők játszották a döntő szerepet. Egészen pontosan mindkét hadjáratban ugyanaz a személy aratta a legnagyobb sikereket: egy francia származású hadvezérük, Savoyai Jenő…

A Habsburg-birodalom legnagyobb kiterjedését V. Károly német-római császár és spanyol király alatt érte el. Ő azonban nem bírta el a terheket, s 1555-ben önként lemondott a trónról, jóllehet birodalmában sohasem nyugodott le a nap. (Ez valóban igaz volt, hiszen nemcsak Közép-Európában, Németalföldön, Spanyolországban és Itáliában voltak birtokai és országai, hanem a spanyol gyarmatvilág miatt az egész bolygót behálózták szinte területei.)

Katonai vereségek és a bukás

A Habsburgok katonai sikerei sohasem homályosították el az uralkodóház „fényét”, amelyet inkább házassági politikájának köszönhetett. Mária Terézia elvesztette II. (Nagy) Frigyes porosz királlyal szemben Sziléziát, I. Ferenc annyi vereséget szenvedett Napóleontól, hogy le kellett mondania a német-római császárságról, és 1806-tól már csak Ausztria császáraként uralkodhatott. (Eredetileg egyébként II. Ferenc volt, azonban ez a címe a Német-Római Birodalom kimúlása miatt elveszett, Ausztria császáraként viszont valóban ő volt az első uralkodó.) Ferenc József idején csak orosz segítséggel tudtak győzni a magyar szabadságharc fölött, majd elveszítették az olasz tartományokat. Később, 1866-ban Königgrätznél megint a poroszoktól kaptak ki, s így létrejött a „kisnémet” egység, porosz vezetéssel, Ausztria nélkül. Ferenc József további uralmához kapcsolódik az Osztrák-Magyar Monarchia belépése az első világháborúba, amely katasztrófát okozott mind Ausztria, mind pedig Magyarország számára. Uralkodóházként is ez okozta a Habsburgok bukását. 1918-ban, a Párizs környéki békék eltávolították Ausztria és az utódállamok éléről a Habsburg családot, akiknek tagjai azóta is tevékenyen részt vesznek a német (és néhol a magyar) politikai életben, de szerepük általában csak epizódjellegűnek minősíthető.

Rejtett, ősi alagútrendszert találtak Izraelben

Rejtett, ősi alagútrendszert találtak Izraelben

A felszín alatti folyosókat rejtőzködésre használhatták a Bar Kohba-felkelés idején.

Ezeréves korcsolyát találtak

Ezeréves korcsolyát találtak

A Csehországban feltárt lelet ritka bepillantást nyújt a középkori emberek találékonyságába és mindennapjaiba.

Bronzkincsekkel teli ősi sírokat találtak Kínában

Bronzkincsekkel teli ősi sírokat találtak Kínában

Egy tükör, egy tányér, egy harang és más leletek kerültek elő.

Megtalálták Nagy-Britannia Pompejiét

Megtalálták Nagy-Britannia Pompejiét

A több ezer éves település ritka betekintést nyújt a bronzkori mindennapokba.

Gyönyörű falfestményeket találtak egy egyiptomi sírban

Gyönyörű falfestményeket találtak egy egyiptomi sírban

A 4300 éves nyughelyben felfedezett festmények hétköznapi jeleneteket ábrázolnak.

National Geographic 2024. márciusi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

18 780 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket