Auguszta, Bertold2024. március 29., péntek
Tudomány

Felismerhető-e a hasnyálmirigyrák időben?

2003.12.10.Admin
National Geographic Magyarország

Kutatók olyan egértenyészetet hoztak létre, amelyben rövid idő alatt hasnyálmirigyrák alakul ki. Bár a betegség gyakori, legtöbbször túl későn ismerik fel. Az állatmodell segíthet a korai diagnózisalkotásban.

Az Egyesült Államokban évente mintegy hatvanezer, Európában harmincezer ember betegszik meg hasnyálmirigyrákban. A hasnyálmirigy viszonylag kicsi szerv a gyomor alatt, feladata emésztőenzimek és a cukorháztartás fenntartásáért felelős enzimek termelése. Mivel meglehetősen rejtett helyzetben van, daganatát a legtöbbször csak akkor ismerik fel, amikor már nagy kiterjedésű, komoly panaszokat okoz, és áttéteket képzett. Így a legtöbb beteg sajnos a rák felismerését követően néhány hónapon belül meghal.

Két kutatócsoport a közelmúltban génmódosítással létrehozott egy olyan egértenyészetet, melyben az állatok élete során igen hamar hasnyálmirigyrák alakult ki. Az egyik csoportot David Tuveson (Pennsylvania Egyetem, Philadelphia) vezette, a másikat Ron DePinho (Dana-Farber Rák Intézet, Boston).

Vészjelző

Mindkét csoport olyan molekulákat keresett az állatok vérében, melyek figyelmeztetnek a növekvő, ámde rejtett daganat jelenlétére. Tuveson kutatócsoportja már talált olyan fehérjét, amely a rákos egerek vérében jelen volt, az egészségesekében azonban nem.

Ha az eredményeket összehasonlítják az ugyanezen betegségben szenvedő emberi vérmintákkal, kiderülhet, hogy ezek a molekulák megjelennek-e humán hasnyálmirigyrák esetében is.

A jelzőmolekulák – idegen szóval tumormarkerek – felismerése hatalmas jelentőséggel bír a daganatok esetében. Ezek a fehérjék ugyanis amennyiben egyáltalán megjelennek, általában sokkal hamarabb kimutathatók a vérből, mint hogy a daganat panaszt okozna. Így értelemszerűen korábban lehetővé válik a diagnózisalkotás, akár szűrővizsgálatok révén is, és a mihamarabbi terápia életmentő lehet. Sajnos azonban nem minden rosszindulatú daganat termel ilyen figyelmeztető, vészjelző fehérjéket.

Génborulás

A hasnyálmirigy rákos megbetegedése akkor alakul ki, amikor bizonyos mutációk révén extrém módon felgyorsul a daganatsejtek növekedése és szaporodása. Ezek a mutáns gének örökölhetők vagy spontán is kialakulhatnak. A spontán esetek mintegy harminc százalékáért a dohányzás tehető felelőssé.

A kutatócsoportok olyan egereket tenyésztettek, melyek az emberi hasnyálmirigyrákból kimutatható két leggyakoribb mutáns gén, a Kras és az Ink4a/Arf egyikét vagy mindkettőt hordozták. DePinho kísérletében, ahol az egerekben mindkét hibás gén jelen volt, az állatok tizenegyhetes korukban elpusztultak, ami a kutatás vezetője szerint „az emberi betegség vérfagyasztóan élethű megjelenítése”.

Ez minden idők eddigi legjobb állatmodellje a hasnyálmirigyrák modellezésére. A tumormarkerek felismerése mellett remélhetőleg lehetővé teszi a kutatók számára új, célzott gyógyszerek kikísérletezését, amelyek a jelenleg alkalmazott műtéti, kemo- és sugárterápiás eljárások helyébe léphetnek.

Ez volt a legnagyobb folyamidelfin

Ez volt a legnagyobb folyamidelfin

A ma élő dél-ázsiai folyami delfinek rokona volt az az állat, amely Amazónia perui részén élt 16 millió évvel ezelőtt, és akár 3,5 méteresre is nőhetett.

Környezetbarát felújítás

Környezetbarát felújítás

Az építészetben nemcsak az új épületeknél, hanem már a régiek felújításánál is eljárhatunk klímabarát,környezetbarát módon.

Élő tank a triászból

Élő tank a triászból

A krokodilok egy eddig ismeretlen, 215 millió éve élt ősi rokonát azonosították texasi kutatók.

Soha többé hólapát?

Soha többé hólapát?

Egy új fejlesztésnek köszönhetően az önmelegítő betonon nem fog megtapadni a hó vagy a jég, így talán majd elfelejthetjük a hólapátot vagy az útszórást - legalábbis bizonyos körülmények között.

A klímaváltozás tovább növeli az élelmiszerárakat

A klímaváltozás tovább növeli az élelmiszerárakat

A sokak számára már most is igen magas élelmiszerárak a klímaváltozás hatására még magasabbra szöknek majd.

National Geographic 2024. márciusi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

18 780 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket