Auguszta, Bertold2024. március 29., péntek
Tudomány

Ilyen volt a legrégebbi ismert liliom

National Geographic Magyarország

A liliomfélék a legkedveltebb dísznövényeink, s az erdők-mezők vadvirágai közt is számos jól ismert faj tartozik hozzájuk világszerte. Honnan erednek, és milyenek voltak régen? Egy újonnan felfedezett kövület segít megérteni a kialakulásukat.

Forrás: Museum für Naturkunde Berlin

A Berlini Természettudományi Múzeum munkatársa, Clément Coiffard vezette azt a nemzetközi kutatócsoportot, amely egy Brazíliában talált 115 millió éves liliom megkövült példányát vizsgálta meg modern eszközökkel. A virágot az ország északkeleti részén lévő Crato-mészkőben találták, a terület a kréta kor elején is az egyenlítőhöz közel volt, Gondwana északi területén. Számtalan növényi és állati kövületet rejtenek itt a vékony rétegekből álló kőzetek, amelyek egy egykori tómeder igen apró szemcsés üledékéből alakultak ki.

A kövület vizsgálatához nemcsak a már megszokott mikroszkópos elemzéseket alkalmazták a kutatók, hanem a berlini Helmholtz-Zentrum 3 dimenziós számítógépes tomográfja segítségével a virág felépítését is tanulmányozni tudták. Ennek köszönhetően a kövület látható felszíne alatti, rejtve maradt részletek is feltárultak.
A liliomot rendkívül jó állapotban őrizte meg a finomszemcsés üledékből kialakult mészkő, a gyökérzete, a levelei és a virágai is részletekben gazdagok, a növény egyes sejtjei is láthatóak. A teljes növény kb. 40 cm nagyra nőtt, s a teljességének köszönhetően az egyszikűekre jellemző számtalan tulajdonságot fel lehet rajta ismerni. A 3D tomográfia a virág olyan részleteit tárta fel, amelyet a kövületből más módszerrel nem lehetett volna kinyerni. A tomográf felvételén a virág egyes részeit eltérő színekkel jelölték.

A tomográf felvételén a virág egyes részeit eltérő színekkel jelölték, így jobban átlátható a szerkezete: türkiz zöld a virágtengely, sötétzöld a murvalevél, világoszöld a termő, narancsszínű pedig a szirmok maradványa.
Forrás: Museum für Naturkunde Berlin

 

A növényt a vizsgálatok után Cratolirion bognerianum-nak nevezték el a mészkőnek otthont adó helyszín, illetve egy, az egyszikűek rendszertanában úttörő német botanikus, Josef Bogner után.

Az egyszikűek fosszíliái leginkább levélmaradványokat, elsősorban a vízi növényekét jelentik, s ezek is legnagyobb részben az északi féltekéről (pl. Kína, USA, Oroszország) ismertek. A déli féltekéről, vagyis az egykori Gondwana területéről is nagyrészt mérsékelt övi területekről (Argentína, Ausztrália) vannak maradványok, holott az elméletek arra mutatnak, hogy az egyszikűek a Gondwana trópusi régióiban alakultak ki. A most vizsgált brazil liliom erre ékes példa. Emellett a Crato egykori virágos növényeinek világa rendkívül sokszínű volt, szárazságtűrő magnóliák, a bors vagy a babér rokonai, vízibanán, tündérrózsa és számos más növény fellelhető itt. Az ugyanezen korból származó mérsékelt övi leletegyüttesek ennél sokkal szegényesebb összetételűek. Coiffard szerint könnyen elképzelhető, hogy a virágos növények a trópusokon alakultak ki, s innen terjedtek el az egész világon.

A liliomról készült tanulmányt a Nature Plants folyóiratában közölték 2019. július 8-án.

Ez volt a legnagyobb folyamidelfin

Ez volt a legnagyobb folyamidelfin

A ma élő dél-ázsiai folyami delfinek rokona volt az az állat, amely Amazónia perui részén élt 16 millió évvel ezelőtt, és akár 3,5 méteresre is nőhetett.

Környezetbarát felújítás

Környezetbarát felújítás

Az építészetben nemcsak az új épületeknél, hanem már a régiek felújításánál is eljárhatunk klímabarát,környezetbarát módon.

Élő tank a triászból

Élő tank a triászból

A krokodilok egy eddig ismeretlen, 215 millió éve élt ősi rokonát azonosították texasi kutatók.

Soha többé hólapát?

Soha többé hólapát?

Egy új fejlesztésnek köszönhetően az önmelegítő betonon nem fog megtapadni a hó vagy a jég, így talán majd elfelejthetjük a hólapátot vagy az útszórást - legalábbis bizonyos körülmények között.

A klímaváltozás tovább növeli az élelmiszerárakat

A klímaváltozás tovább növeli az élelmiszerárakat

A sokak számára már most is igen magas élelmiszerárak a klímaváltozás hatására még magasabbra szöknek majd.

National Geographic 2024. márciusi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

18 780 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket